Loa Phường
Nếu chỉ nhìn vào những con số thống kê gần 25.000 cuốn sách với 274 triệu bản trong năm 2013 so với 16.500 cuốn sách với gần 190 triệu bản trong năm 2012, có thể khiến những người không thông hiểu về lĩnh vực này vội vã vui mừng mà nhận định rằng ngành xuất bản ở nước ta đang có nhiều khởi sắc và phát triển mạnh mẽ. Song thực tế thì hoàn toàn khác.
Trong những năm trước đây, các NXB số lượng ít, được nhà nước bao cấp, lúc đó có thể xem là thời hoàng kim của các nhà xuất bản với các tác phẩm để đời. Những tên tuổi lớn có uy tín trong bạn đọc phải kể đến như NXB Sự Thật; Văn học; Văn hóa -Thông tin; Hội nhà văn; Kim Đồng; Thế giới… Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, nhu cầu đọc giả ngày càng cao vì thế số lượng các nhà xuất bản cũng vì thế mà tăng theo cấp số nhân. Số lượng NXB tăng, số đầu sách tăng theo một cách đột biến. Nhà nước cũng đã xây dựng chính sách liên kết nhằm huy động một phần nguồn lực xã hội trong công tác xuất bản, tuy nhiên đây cũng là những mặt trái của công tác xuất bản bộc lộ nhiều yếu kém kể cả trong công tác quản lý lẫn thực hiện các quy định của pháp luật. Hoạt động liên kết xuất bản xuất hiện sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các NXB, thậm chí hoạt động theo kiểu tranh giành đối tác. Để thu hút được nhiều đối tác, một số nhà xuất bản ngoài việc giảm mức thu quản lý phí, còn bỏ qua những quy định trong hoạt động xuất bản. Có thể kể tới các vi phạm này là: Biên tập cẩu thả, thậm chí không biên tập. Quyết định phát hành để trống nơi in để đối tác liên kết có thể sử dụng một quyết định xuất bản đem in nối bản ở nhiều nơi. Không kiểm tra khâu lưu chiểu, không ban hành quyết định phát hành…Có nghĩa là NXB chỉ bán giấy phép. Họ chỉ ban hành quyết định xuất bản rồi sau đó mặc cho đối tác liên kết đem in và tự phát hành….Chính vì buông lỏng công tác quản lý, chạy theo kinh tế thuận túy dẫn đến tình trạng đầu sách tăng nhưng chất lượng sách ngày càng giảm và uy tín của các NXB theo đó cũng mất theo.
Sách được bày bán ngay trên vỉa hè
Trên thị trường xuất hiện những dòng văn học thị trường chủ yếu là của những cây bút trẻ, thiếu năng lực. Cố ý tạo scandal tình dục để bản các tác phẩm của mình như: Cuộc sống đại học xui xẻo; Sợi xích; Dại tình…, sách có nội dung thiếu văn hóa, gây bức xúc về ngôn ngữ, ảnh hưởng đến giáo dục văn hóa ở trẻ như Sát thủ đầu mưng mủ; Đồng dao dành cho trẻ mầm non... thậm chí có cả những sách vi phạm về mặt nội dung như “ Chuyện ở nông trại”…
Chất lượng sách giảm sút, người đọc lại càng ngoảnh mặt với văn hóa đọc. Đó là hậu quả nhãn tiền của kiểu làm ăn mang tính ngắn hạn của một số NXB. Việc bảy NXB có văn bản kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông về việc làm ăn thua lỗ là một minh chứng rõ ràng về thực tế trên. Các NXB được tạo điều kiện về cơ sở vật chất như trụ sở làm việc, ưu đãi về chính sách song ngày càng teo tóp, trong khi đó những đơn vị liên kết thực chất là các công ty tư nhân do quản lý một cách hiệu quả, tìm tòi thị trường và có đầu tư nghiên cứu một cách bài bản hoạt động xuất bản thì vẫn chiếm lĩnh được thị trường mặc dù nền kinh tế trong 2 năm qua rơi vào những khó khăn do suy thoái kinh tế. Điển hình cho các đơn vị này là: Nhã Nam, An Pha, Đinh Tỵ…
Nguyên nhân thì có nhiều nhưng có lẽ nguyên nhân chính là Giám đốc các NXB không thể làm việc nhiệt huyết và bất kể ngày giờ như các công ty tư nhân. Đơn vị liên kết là nhà đầu tư, họ bỏ vốn liếng và công sức từ khâu tìm bản thảo, tự biên tập, bỏ tiền in sách, chia lợi nhuận với đơn vị phát hành…Còn các nhà xuất bản thì chỉ bán giấy phép để duy trì cuộc sống cho đội ngũ cán bộ, công nhân viên và hy vọng của họ là bán giấy phép làm lịch cuối năm. Khi NXB là người bán và các đơn vị liên kết là người mua và dĩ nhiên họ nhanh chóng trở thành Thượng đế và vì vậy vai trò của các NXB ngày càng trở nên mờ nhạt. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thị trường sách lộn xộn, các NXB thua lỗ triền miên, thậm chí phải chia nhau người đi làm ngày chẵn, người đi làm ngày lẻ…Quả là một sự đau lòng.
Luật xuất bản đã nêu rõ: Hoạt động xuất bản thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng nhằm phổ biến, giới thiệu tri thức thuộc các lĩnh vực của đời sống xã hội, giá trị văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân, nâng cao dân trí, xây dựng đạo đức và lối sống tốt đẹp của người Việt Nam, mở rộng giao lưu văn hóa với các nước, phát triển kinh tế - xã hội, đấu tranh chống mọi tư tưởng và hành vi làm tổn hại lợi ích quốc gia, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Có thể nói xuất bản là một lĩnh vực kinh doanh đặc biệt vì vậy các cơ quan chức năng cần những giải pháp kiên quyết để chấm dứt vấn nạn trên. Những nhà xuất bản hoạt động kém hiệu quả, buông lỏng công tác quản lý cần phải bị đóng cửa. Có như vậy công tác xuất bản mới thực sự phát huy tác dụng.
Comments[ 0 ]
Post a Comment